Farmakoterapia w stomatologii w okresie ciąży i laktacji
Ciąża stanowi szczególny okres z życia kobiety, w którym pojawia się nowy, żywy organizm.
W związku z tym często występuje problem stosowania leków, tak , aby z jednej strony uzyskać
korzystny efekt terapeutyczny u matki, ale jednocześnie nie spowodować zagrożenia dla płodu.Wiele
leków przyjmowanych przez kobiety w ciąży przenika przez barierę łożyskową, przy czym większość z
nich osiąga we krwi płodu stężenie od 50do 100% stężeń we krwi matki. Lek w tkankach płodu
obecny jest na ogół poprzez okres podobny do tego, w jakim przebywa w organizmie matki. Niektóre
leki (ampicylina)mogą utrzymywać się dłużej w krążeniu płodowym.Warto podkreślić fakt, że dla
ryzyka wystąpienia niekorzystnego działania leku na płód większą rolę ogrywa czas ekspozycji i
szybkość przenikania leku do płodu niż jego stężenia we krwi matki.Dlatego też wielokrotne
stosowanie leku przez matkę w większym stopniu zagraża wystąpieniem uszkodzenia płodu niż
jednorazowe podanie. Leki mogą wykazywać różnorodne działanie niepożądane na organizm płodu.
Częstość ich występowania ocenia się na 1-3%.
Antybiotyki należą do najczęściej stosowanych leków, także w okresie ciąży, ze względu na
konieczność leczenia infekcji bakteryjnych. Do antybiotyków, uważanych za leki z wyboru u
ciężarnych kobiet należą: penicyliny, cefalosporyny, zwłaszcza I i II generacji oraz makrolidy( z
wyjątkiem klarytromycyny).Do antybiotyków i chemioterapeutyków przeciwskazanych w I trymestrze
ciąży należą nitrofurantoina, ko-trymoksazol, chroramfenikol, ryfampicyna,
glikopeptydy(wankomycyna i teikoplanina).Nie powinno się również stosować w okresie ciąży
fluorochinolonów, ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń rozwoju chrząstek wzrostowych i
artropatii. Nie ustalono również do końca bezpieczeństwa stosowania metronidazolu . W związku z
tym nie zaleca się przyjmowania tego leku w I trymestrze ciąży.Zwiększone ryzyko niekorzystnego
działania na płód występuje również w przypadku innych grup leków przeciwbakteryjnych, takich
jak:tetracykliny( doksycyklina), aminoglikozydy, sulfonamidy,nitrofurantoina.
Wpływ leków w okresie laktacji jest złożony i wielokierunkowy. Z jednej strony mogą one wpływać na
sam proces wytwarzania i wydzielania mleka, a z drugiej-mogą wraz z mlekiem przenikać do
organizmu dziecka karmionego piersią.Hormonem, związanym z procesem laktacji jest prolaktyna,
której wydzielanie wzrasta po porodzie.
Niektóre leki mogą zmniejszać wydzielanie prolaktyny. Należą do nich lewodopa, alkaloidy sporyszu,
pirydoksyna, doustne środki antykoncepcyjne zawierające estrogeny i progesteron. Laktację mogą
zahamować również: atropina, bromokryptyna, kalcytonina, leki moczopędne i kodeina.
Z kolei inne leki mogą nasilać sekrecję prolaktyny. Są to metoklopramid, cymetydyna, teofilina,
amfetamina, pochodne fenotiazyny, haloperidol,imipramina, chlordiazepoksyd.
